Tokenizacja w Manhattanie

Tokenizacja luksusowego apartamentowca na Manhattanie – analiza przypadku (2021)

Tło projektu

Pod koniec 2018 r. ogłoszono pionierski projekt tokenizacji luksusowego apartamentowca na Manhattanie. Dotyczył on nowo wybudowanego 12-mieszkaniowego budynku kondominium w East Village (adres: 436 i 442 East 13th Street), znanego jako projekt “Thirteen East + West”. Całkowita wartość tego budynku (tzw. sellout, czyli łączna prognozowana cena sprzedaży wszystkich jednostek) została oszacowana na około 36 mln USD (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Celem tokenizacji było umożliwienie inwestorom nabycia udziałów w tym projekcie w formie cyfrowych tokenów zabezpieczonych realną nieruchomością, co miało otworzyć rynek nieruchomości dla szerszego grona inwestorów poprzez frakcyjne udziały dostępne nawet za niewielkie kwoty (New York’s $30 Million Housing Development Up for Grabs on Ethereum). Inicjatywę realizowała firma deweloperska Amirian Group we współpracy z firmami technologicznymi Fluidity/AirSwap oraz brokerem-dealerem Propellr (później zintegrowanymi pod marką Factora (Introducing the next level of tokenization of private placement securities – The Tokenizer) (Propellr)). Projekt ten został okrzyknięty pierwszą tego rodzaju tokenizacją nieruchomości na nowojorskim rynku i wzbudził duże zainteresowanie medialne (Propellr and Fluidity’s NYC Real Estate Tokenization Deal Falls Through), zapowiadając bardziej zdemokratyzowany i zdecentralizowany model inwestowania w nieruchomości.

Blockchain i platforma tokenizacji

Tokenizacja apartamentowca została przeprowadzona na blockchainie Ethereum. Udziały inwestorów zapisano jako tokeny w sieci Ethereum za pośrednictwem platformy Fluidity’s AirSwap, która umożliwia tworzenie i handel tokenami zgodnie z przepisami dotyczącymi papierów wartościowych (New York’s $30 Million Housing Development Up for Grabs on Ethereum). Ethereum wybrano ze względu na obsługę inteligentnych kontraktów, pozwalających na automatyczne egzekwowanie praw własności i dystrybucję zysków z najmu czy sprzedaży mieszkań w formie tokenów. Tokeny te miały charakter security tokens – reprezentowały udziały w spółce posiadającej nieruchomość, a zatem były w pełni zabezpieczone fizycznym aktywem (prawami do danej nieruchomości) (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Jak podawał serwis Forbes, był to pierwszy tak duży realny aktyw na Manhattanie zdigitalizowany na Ethereum (New York’s $30 Million Housing Development Up for Grabs on Ethereum).
Technicznie struktura polegała na utworzeniu spółki typu LLC, która miała przejąć od dewelopera projekt wraz z jego zadłużeniem, a następnie emisji tokenów odpowiadających udziałom w tej spółce. Transakcje zakupu tokenów mogły być dokonywane zarówno w tradycyjnej walucie (USD), jak i w kryptowalutach, przy czym w przypadku krypto zapisy własności były automatycznie rejestrowane na blockchainie (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Dzięki temu inwestorzy – w tym również drobniejsi, o ile spełniali kryteria akredytowanego inwestora – mogli bezpośrednio nabyć „cząstki” nieruchomości, co wcześniej wymagało dużego kapitału lub udziału w funduszu REIT.

Liczba i struktura wyemitowanych tokenów

W ramach tokenizacji zastosowano innowacyjną strukturę finansowania określaną jako „Two Token Waterfall” (dwu-tokenowa struktura wodospadowa) opracowaną przez firmę Factora (powstałą z połączenia Propellr i Fluidity). Zamiast jednego rodzaju udziału, emisja została podzielona na dwa typy tokenów odpowiadające różnym warstwom kapitału w projekcie (Introducing the next level of tokenization of private placement securities – The Tokenizer):
• Token typu senior (dłużny) – uprzywilejowany w kolejności zaspokajania, odzwierciedlający komponent długu (pożyczki zabezpieczonej na nieruchomości).
• Token typu junior (udziałowy) – podporządkowany, odpowiadający kapitałowi własnemu (equity) w projekcie i uprawniający do udziału w zyskach ze sprzedaży mieszkań po spłacie długu.
Taki podział odzwierciedla pełną strukturę kapitałową projektu (tzw. capital stack) w formie tokenów (Introducing the next level of tokenization of private placement securities – The Tokenizer). Zgodnie z dostępnymi informacjami, zamierzano wyemitować tokeny odpowiadające łącznie około 25 mln USD kapitału projektu, z czego ok. 17 mln USD przypadać miało na tokeny dłużne, a ok. 8 mln USD na tokeny udziałowe (). Kwoty te odpowiadały planowanemu refinansowaniu – ~17 mln USD to mniej więcej wysokość istniejącego kredytu budowlanego, zaś ~8 mln USD pokrywało kapitał własny/preferecyjny dewelopera, który inwestorzy mieli przejąć poprzez tokeny (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West) ().
Dokładna liczba jednostek tokenów (sztuk) nie została jednak podana do publicznej wiadomości. Źródła branżowe informowały jedynie, że „cała nieruchomość jest reprezentowana przez nieokreśloną (niepotwierdzoną) liczbę tokenów na publicznym blockchain”, z każdym tokenem stanowiącym ułamek wartości apartamentowca ( $30 Million New York Condo Tokenized on Ethereum Blockchain | Bitcoinist.com). Innymi słowy, podział mógł być bardzo granularny (np. teoretycznie 1 token = 1 USD wartości, co dałoby ~25 mln tokenów), ale konkretna wielkość nominalna tokena nie została ujawniona. Było to częściowo skutkiem regulacji – oferta odbywała się jako private placement dla akredytowanych inwestorów (zwolniona z pełnej rejestracji dzięki Reg D 506(c)), stąd organizatorzy nie mogli publicznie reklamować szczegółów emisji takich jak cena pojedynczego tokena czy łączna liczba (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Warto zauważyć, że minimalna inwestycja została ustalona na 25 tys. USD (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West), co wskazuje na orientacyjny próg wejścia dla inwestorów i pośrednio sugeruje, że pojedynczy inwestor obejmowałby znaczną liczbę tokenów odpowiadającą tej kwocie (bądź wielokrotności).
Podsumowując, tokeny reprezentowały łącznie około 25 mln USD udziałów w projekcie, podzielonych na dwie transze (długową i udziałową). Szczegółowa liczba wyemitowanych tokenów nie jest publicznie dostępna – wiadomo jedynie, że emisja była zaplanowana tak, by pokryć znacząca część wartości nieruchomości (ok. 70% jej wartości) w postaci cyfrowych udziałów.

Nazwa i charakterystyka tokenów

W odróżnieniu od niektórych głośnych przypadków (jak np. “Aspen Coin” dla tokenizacji hotelu St. Regis Aspen), tokeny manhattańskiego apartamentowca nie otrzymały potocznej marketingowej nazwy. W dokumentach i wypowiedziach opisywano je najczęściej po prostu jako “tokenized securities” związane z projektem Thirteen East + West lub jako wspomniane tokens of senior and junior class w ramach modelu Two Token Waterfall (Introducing the next level of tokenization of private placement securities – The Tokenizer). Można zatem powiedzieć, że nazwą funkcjonalną tokenów były po prostu udziały dłużne i udziały udziałowe projektu, zapisane na blockchainie.
Każdy token odpowiadał udziałowi członkowskiemu w spółce celowej LLC posiadającej aktywa projektu. Token dłużny dawał inwestorom ustalony preferencyjny zwrot (odpowiednik odsetek) – wspominano o “preferred return” dla inwestorów (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West) (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West), co oznacza, że posiadacze tokenów mieli pierwszeństwo w otrzymywaniu określonego z góry zysku (np. oprocentowania) z przychodów projektu. Token udziałowy natomiast zapewniał uczestnictwo w zyskach ze sprzedaży mieszkań po spłacie tokenów dłużnych (czyli potencjalnie wyższy zwrot zależny od sukcesu sprzedażowego projektu). Taki podział miał na celu odzwierciedlenie tradycyjnych instrumentów finansowych – długu i kapitału – w postaci tokenów, dzięki czemu różni inwestorzy mogli wybrać profil ryzyka i zwrotu (bardziej stały i bezpieczny vs. bardziej zmienny, ale z potencjałem wzrostu) (Introducing the next level of tokenization of private placement securities – The Tokenizer).
W praktyce tokeny nie były notowane na publicznej giełdzie kryptowalut, lecz dostępne poprzez platformę private placement (AirSwap/Propellr) dla uprawnionych inwestorów. Brak publicznego obrotu i ograniczenie do inwestorów akredytowanych oznaczało, że tokeny nie pojawiły się pod żadnym tickerem czy symbolem na otwartym rynku. Z punktu widzenia inwestora były to raczej cyfrowe udziały projektu Thirteen East + West, rejestrowane w rozproszonej księdze Ethereum, niż typowe kryptowaluty o własnej nazwie.
Reasumując, tokeny nie posiadały odrębnej nazwy handlowej – ich “nazwą” była de facto przynależność do projektu (np. token projektu 436/442 E 13th Street) i kategoria (długowy vs. udziałowy). Wspomniane w materiałach określenie Two Token Waterfall odnosi się do struktury tych tokenów, a nie nazwy własnej każdego z nich (Introducing the next level of tokenization of private placement securities – The Tokenizer). Można zatem stwierdzić, że nazewnictwo tokenów ograniczało się do opisowego wskazania ich roli finansowej w projekcie (token długu i token kapitału).

Kwota i przebieg sprzedaży tokenów

Oferta tokenów była prowadzona jako private security token offering w trybie Regulacji D 506(c) SEC, co pozwalało na publiczne informowanie o ofercie pod warunkiem sprzedaży wyłącznie inwestorom akredytowanym. Docelowa kwota pozyskanego kapitału ze sprzedaży tokenów nie została oficjalnie upubliczniona w pełnym zakresie, jednak z kontekstu finansowania projektu wynikała kwota rzędu ~25 mln USD (suma potrzebna na wykupienie zadłużenia 16,95 mln USD oraz zwrot kapitału preferencyjnego dewelopera) (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West) (). Inaczej mówiąc, tokenizacja miała zapewnić około 25 mln USD świeżego finansowania, co stanowiło znacząca część wartości całego budynku (ok. 70% z 36 mln USD).
W mediach branżowych często podawano, że wartość tokenizowanej nieruchomości to ~30 mln USD – ta liczba wynika z konserwatywnych szacunków lub wcześniejszych wycen przed ukończeniem sprzedaży mieszkań (New York’s $30 Million Housing Development Up for Grabs on Ethereum). Rzeczywisty potencjał sprzedażowy (36 mln USD) był nieco wyższy, ale nie planowano tokenizować pełnej kwoty – deweloper zachowywał część udziału, a tokeny oferowano głównie celem refinansowania kosztów projektu.
Jeśli chodzi o cenę pojedynczego tokena lub udziału, nie ujawniono jej publicznie. Organizatorzy zaznaczyli jedynie minimalny próg inwestycji 25 tys. USD (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West), natomiast szczegółowa wycena udziałów była dostępna wyłącznie w dokumentacji ofertowej dla potencjalnych inwestorów (ze względu na wymogi SEC informacje takie nie mogły być podane w prasie (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West)). Można przypuszczać, że wycena tokenów została tak skalkulowana, by inwestorzy otrzymali atrakcyjny zwrot z preferencyjnym oprocentowaniem oraz udziałem w zysku przy sprzedaży mieszkań po zakończeniu projektu.
Czy tokeny faktycznie sprzedano? Według dostępnych raportów, oferta spotkała się z umiarkowanym zainteresowaniem i ostatecznie nie doprowadzono do pełnej realizacji publicznej sprzedaży wszystkich tokenów. W połowie 2019 roku poinformowano, że projekt tokenizacji został cicho wycofany – firmy Fluidity i Propellr zrezygnowały z dalszego oferowania tych tokenów, tłumacząc to niedostatecznym popytem instytucjonalnym (Propellr and Fluidity’s NYC Real Estate Tokenization Deal Falls Through). Jak ujął to współzałożyciel Fluidity, „rynek był wówczas zbyt młody, zabrakło apetytu inwestorów instytucjonalnych” (Propellr and Fluidity’s NYC Real Estate Tokenization Deal Falls Through). Innymi słowy, pomimo początkowego szumu medialnego, nie udało się zebrać zakładanej kwoty w założonym czasie, co spowodowało wstrzymanie projektu.
W efekcie łączna kwota sprzedanych tokenów nie została oficjalnie podana, ponieważ oferta nie przeszła do fazy pełnego zamknięcia z sukcesem. Jeśli jakiekolwiek tokeny sprzedano prywatnie, szczegóły te nie zostały upublicznione. Można jedynie stwierdzić, że plan zakładał sprzedaż tokenów za kilkadziesiąt milionów dolarów (około 25 mln USD), lecz publicznie dostępne źródła nie potwierdzają finalizacji sprzedaży ani ostatecznej zebranej sumy. Deweloper mógł finalnie pozyskać finansowanie alternatywnymi drogami lub sprzedać mieszkania tradycyjnie, a koncepcja tokenizacji tego budynku stała się przede wszystkim cennym doświadczeniem pilotażowym dla rynku.

Podsumowanie

Tokenizacja apartamentowca Thirteen East + West na Manhattanie była przełomową próbą zastosowania blockchainu Ethereum do podziału własności wysoko wycenianej nieruchomości na cyfrowe tokeny udziałowe. Projekt zakładał emisję tokenów na blockchainie Ethereum (New York’s $30 Million Housing Development Up for Grabs on Ethereum), w ramach struktury z dwoma rodzajami tokenów (dłużne i udziałowe) odzwierciedlającymi pełną strukturę finansowania projektu (Introducing the next level of tokenization of private placement securities – The Tokenizer). Łączna wartość tokenizowanych udziałów wynikała z wartości nieruchomości (~36 mln USD) i potrzeb kapitałowych (~25 mln USD) () (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Tokeny nie otrzymały odrębnej nazwy marketingowej – funkcjonowały jako cyfrowe udziały projektu zapisane w Ethereum, zabezpieczone fizycznym aktywem (apartamentowcem) (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Emisja odbywała się zgodnie z przepisami (Reg D 506(c)), kierowana do akredytowanych inwestorów, z minimalną inwestycją 25 tys. USD (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West).
Z perspektywy informacyjnej, część danych (dokładna liczba wyemitowanych tokenów, cena emisyjna, ostateczna zebrana kwota) nie została upubliczniona – co wynikało zarówno z ograniczeń prawnych, jak i faktu, że projekt nie wszedł w fazę pełnej realizacji sprzedaży. Źródła zgodnie podają, że była to pionierska inicjatywa, która ostatecznie nie spełniła pokładanych w niej oczekiwań inwestorów i została wstrzymana przed osiągnięciem zakładanego celu finansowego (Propellr and Fluidity’s NYC Real Estate Tokenization Deal Falls Through) (Propellr and Fluidity’s NYC Real Estate Tokenization Deal Falls Through).
Niemniej jednak doświadczenie to pokazało możliwości i wyzwania tokenizacji nieruchomości. Blockchain Ethereum zadziałał tu jako nowatorska infrastruktura do rejestrowania praw udziałowych, a sama koncepcja podziału nieruchomości wartej dziesiątki milionów dolarów na drobne tokeny udowodniła swoją wykonalność techniczną. Wyzwania pojawiły się głównie po stronie rynkowej i regulacyjnej – m.in. płynność i popyt na takie tokeny okazały się ograniczone w tamtym okresie (Propellr and Fluidity’s NYC Real Estate Tokenization Deal Falls Through).
Podsumowując, tokenizacja luksusowego apartamentowca na Manhattanie w 2021 (realnie rozpoczęta w 2018/2019) odbyła się na Ethereum, zakładała emisję dwóch klas tokenów o łącznej wartości ok. 25 mln USD (przy wycenie nieruchomości ~36 mln USD), tokeny odpowiadały udziałom dłużnym i własnościowym w projekcie i były zabezpieczone fizycznie nieruchomością () (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Nazewnictwo tokenów było czysto opisowe (brak brandingu typu „coin”), a informacje o dokładnej liczbie i cenie tokenów nie zostały ujawnione publicznie ze względu na charakter prywatnej oferty ( $30 Million New York Condo Tokenized on Ethereum Blockchain | Bitcoinist.com) (Crypto Real Estate | Fluidity | Thirteen East West). Transakcja miała zademonstrować potencjał tokenizacji w nieruchomościach, jednak finalnie nie doprowadziła do szerokiej sprzedaży tokenów na rynku z powodu ograniczonego zainteresowania inwestorów instytucjonalnych na tamten czas (Propellr and Fluidity’s NYC Real Estate Tokenization Deal Falls Through).

Źródła

Przy opracowaniu informacji wykorzystano wiarygodne źródła branżowe i prasowe, m.in. serwisy CryptoSlate, Cointelegraph, The Real Deal, Forbes oraz raporty RICS i materiały Factora. Wszystkie kluczowe dane i cytaty zostały poparte odniesieniami w tekście. (New York’s $30 Million Housing Development Up for Grabs on Ethereum) () W przypadku danych nieujawnionych publicznie (liczba tokenów, cena sprzedaży) wyraźnie zaznaczono ich brak w dostępnych źródłach.

Specjalizujemy się w tokenizacji nieruchomości, oferując inwestorom i właścicielom łatwy dostęp do płynności oraz innowacyjnych możliwości inwestycyjnych dzięki technologii blockchain.